Kalem Tutmaya Hazırlık Oyunları

Geçtiğimiz sene okulların açılmasına yakın bir zamanda kalemi doğru tutmanın gelişim aşamaları ile ilgili bir yazı paylaşmıştım. Yazıya ulaşmak için tıklayınız.

Okuma - yazma çalışmalarına başlamadan önce öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeylerinin çok iyi bilinmesi gerekiyor. Eğer öğrencinin parmakları kalem tutmak için yeterli düzeyde gelişmediyse maalesef yazı konusunda istenilen kazanımlar sağlanamamaktadır. Bunun için öğrencilerin el ve parmak kaslarını geliştirici çalışmalar yapılmalıdır. Bu çalışmalar oyunlaştırılarak sürekli devam ettirilmeldir. Bu konuda uygulanabilecek bir çalışma örneği;

KALEM TUTMAYA HAZIRLIK OYUNLARI

1. HAREKET:
Kollarını öne uzatarak sağ elini, hızı giderek artacak şekilde (önce yavaş, sonra hızlı, sonra daha hızlı) aç, kapa.
a. Kollarını öne uzat.
b. Sağ elinin parmaklarını avuç içinde toplayarak elini kapa.
c. Sağ elinin parmaklarını öne doğru uzatarak aç.
ç. Ellerini açıp kapamaya devam et.

2. HAREKET:
Kollarını öne uzatarak sol elini, hızı giderek artacak şekilde (önce yavaş, sonra hızlı, sonra daha hızlı) aç, kapa.
a. Kollarını öne uzat.
b. Sol elinin parmaklarını avuç içinde toplayarak elini kapa.
c. Sol elinin parmaklarını öne doğru uzatarak aç.
ç. Ellerini açıp kapamaya devam et.

3. HAREKET:
Lâstiği al. Uçlarından tutarak çek.
a. Bir elinle lâstiğin bir ucundan tut.
b. Diğer elinle lâstiğin öteki ucundan tut.
c. Ellerini zıt yönde hareket ettir.
ç. Ellerini birbirine yaklaştır.

4. HAREKET:
Ellerini göğüs hizasında yumruk yaparak başparmaklarını kendi ekseninde döndür.
a. Ellerini göğüs hizasına kadar kaldır.
b. Baş parmağının dışındaki parmaklarını avuç içine değdirerek topla.
c. Baş parmağını kendi ekseni etrafında döndür.

5. HAREKET:
Başparmağın serbest, diğer parmakların bitişik durumda iken baş parmağını kendi ekseninde farklı yönlerde döndür.
a. Ellerini, avuç içi yere bakacak şekilde göğüs hizasında kaldır.
b. Baş parmağın dışındaki parmaklarını birbirine birleştir.
c. Baş parmağını yukarıdan aşağıya çevir.
ç. Baş parmağını aşağıdan yukarıya çevir.

6. HAREKET:
Başparmağın serbest durumda iken diğer bitişik dört parmağını el ayasına doğru bük, aç.
a. Ellerini göğüs hizasında kaldır.
b. Başparmağının dışındaki parmaklarını bükerek avuç içine değdir.
c. Baş parmağının dışındaki parmaklarını öne doğru uzatarak aç.

7. HAREKET:
Parmakların birbirinden ayrık durumda iken parmaklarını sırayla başparmağına dokundur.
a. Ellerini avuç içi yukarıya / aşağıya bakacak şekilde öne uzat.
b. İşaret parmağının ucunu başparmağının ucuna değdir.
c. İşaret parmağının ucunu başparmağının ucundan çek.
ç. Orta parmağının ucunu başparmağının ucuna değdir.
d. Orta parmağının ucunu başparmağının ucundan çek.
e. Yüzük parmağının ucunu başparmağının ucuna değdir.

f. Yüzük parmağının ucunu başparmağının ucundan çek.
g. Serçe parmağının ucunu başparmağının ucuna değdir.
h. Serçe parmağının ucunu baş parmağının ucundan çek.

8. HAREKET:
Masanın üzerine tek tek parmaklarını bastır.
a. Ellerini, avuç içi aşağıya bakacak şekilde masanın üzerine götür.
b. Bir elinin baş parmağının ucunu masanın üzerine bastır.
c. İşaret parmağının ucunu masanın üzerine bastır.
ç. Orta parmağının ucunu masanın üzerine bastır.
d. Yüzük parmağının ucunu masanın üzerine bastır.
e. Serçe parmağının ucunu masanın üzerine bastır.

9. HAREKET:
Elin yumruk hâlindeyken, küçük parmaktan başlayarak tüm parmaklarını yukarı kaldır.
a. Ellerini göğüs hizasında kaldır.
b. Parmaklarını avuç içinde toplayarak yumruk yap.
c. Bir elinin serçe parmağını yukarı kaldır.
ç. Yüzük parmağını yukarı kaldır.
d. Orta parmağını yukarı kaldır.
e. İşaret parmağını yukarı kaldır.
f. Baş parmağını yukarı kaldır.

10. HAREKET:
Elini masanın üstüne açık hâlde koy. Başparmaktan başlayarak tüm parmaklarını yukarı kaldır.
a. Ellerini masanın üzerine koy.
b. Bir elinin baş parmağını yukarı kaldır.
c. İşaret parmağını yukarı kaldır.
ç. Orta parmağını yukarı kaldır.
d. Yüzük parmağını yukarı kaldır.
e. Serçe parmağını yukarı kaldır.

11. HAREKET:
İki parmağının arasına sıkıştırdığın silgiyi düşürmeden elini yukarıdan aşağıya hareket ettir.
a. Elinin parmaklarını aç.
b. Elini silginin üzerine götür.
c. Silgiyi iki parmağının arasına alarak sıkıştır.
ç. Silgiyi düşürmeden elini yukarı kaldır.
d. Silgiyi düşürmeden elini aşağıya indir.

(Alıntıdır.)

Yaratıcı Drama (Şiir)

Tema: Şiir

Kazanımlar:

*Yaratıcı drama ile şiir arasındaki ilişkiyi yorumlar.

*Yaratıcı drama çalışmalarında şiirin önemini kavrar.

Kullanılacak Araç – Gereç: Müzik, gözleri bağlamak için bez, ip, şiir ve kelime hazırlığı

ÖĞRETME – ÖĞRENME SÜRECİ

ISINMA VE OYUN (Giriş Süreci)

* Öğrenciler sınıfın ortasına gelirler. Öğrenciler birbirlerinin bellerini tutarak arka arkaya dizilirler. Sonra grup daire şeklinde yürümeye başlar. Öğretmen hareketli bir müzik başlatır. En öndeki öğrenci bir hareket yaparak yürümeye devam eder. Yaptığı hareketi arkasındaki öğrenciler taklit ederler. Öndeki öğrenci arkaya geçer. Onun arkasındaki başka bir hareket yapar ve öğrenciler aynı hareketi taklit etmeye çalışırlar. Oyun bu şekilde bütün öğrenciler hareket yapıncaya kadar devam ettirilir.

1) Yankı

         Öğrenciler sınıfın ortasında 4 veya 5 kişilik gruplar oluştururlar. Gruplar buldukları bir sesi yankı halinde çıkarmaya çalışırlar. Öğretmen gruplara çalışmalara için ses verebilir. Örneğin; A harfi ile çıkan nidalar, E harfi ile çıkan nidalar gibi. Gruplar sırayla çalışmalarını sergilerler. Not: Öğrenci düzeyine göre öğretmen ses ve yankı ilişkisin örnekler ile açıklar.

2) Şekil

         Öğrenciler 4 veya 5 kişilik gruplar oluştururlar. Gruplardan biri sınıfın ortasına gelir ve öğrencilerin gözleri bez ile bağlanır. Yeterli uzunlukta bir verilir. Öğrenciler ipi iki elleriyle tutarlar. Öğretmenin komutlarıyla öğrenciler öğretmenin söylediği geometrik şekilleri yapmaya çalışırlar. ( Şimdi kare olun! Üçgen yapıyoruz.) gibi. Sonra öğrencilerin gözleri açılır ve şekli ne kadar doğru yaptıkları üzerinde konuşulur. Gruplara sırayla bu çalışma yaptırılır.

3) Merdiven

         Öğrencilerden 5’er kişilik gruplar oluşturulur. Gruplar sırayla tahtaya çıkarılarak arka arkaya sıraya dizilirler. Lider grubun en önündeki öğrenciye bir harf söyler. Bu öğrenci söylenen harf ile başlayan bir kelime söyler. Diğer grup üyeleri sırayla bu kelimeye yeni kelimeler ekleyerek anlamlı bir cümle oluştururlar. Belirlenen sürede en çok cümle oluşturup tahtaya yazan grup birinci olur. Öğrencilerin düzeylerine göre gruplar 3 veya 4 kişi olabilir.

DRAMA ETKİNLİĞİ VE DOĞAÇLAMA (Geliştirme Süreci)

         *Öğretmen öğrencilere çeşitli rollere bürünüp bu rollere uygun olarak davranmalarını söyler. Öğrenciler sınıfta serbest bir şekilde dizilirler. Öğretmen öğrencilerden; sesi kısılmış maç spikeri, fayans döşeyen inşaat işçisi, elinde son piyango bileti kalmış satıcı, bir saattir çocuğunu uyutmaya çalışan anne, ameliyattan yeni çıkan bir doktor, on iki saattir aralıksız çalışan otobüs şoförü, gün boyunca ders anlatan bir öğretmen vb. rolleri canlandırmalarını ister.

         *Şiiri Oynama: Öğrenciler 4 gruba ayrılırlar. Gruplara öğretmenin önceden hazırladığı şiirler verilir. Gruplar kendilerine verilen şiiri okuyup şiire tek kelimeden oluşan bir başlık yazarlar. Gruplar kendilerine verilen şiiri canlandırırlar. Canlandırma sonunda şiirlerine buldukları başlığa uygun olarak farklı bir şiir yazarlar.

         *Şiir Yazma: Öğrenciler 4 gruba ayrılır. Gruplara önceden hazırlanan kelimeler verilir. Gruplar bu kelimeleri kullanarak şiir yazarlar. Örneğin;

         “Çocukluğum, güzellik, doğa

          Yaşam, sevgi, bekleyiş

          Bahar, mutluluk, aşk” kelimeleri kullanılarak yazılmış bir şiir şu şekilde olabilir.

          “Çocukluğum doğada güzelliklerle geçti.

           Bekleyiş dolu sevgili yaşam.

          Aşk mutluluktur baharsa sevgi.”

Öğrencilerin düzeylerine göre kelimeler seçilmelidir. Öğretmen grupları dolaşıp öğrencilere yardım etmelidir.

DEĞERLENDİRME VE PAYLAŞIM (Sonuç Süreci)

         *Gruplardan yazdıkları şiire uygun resim yapmaları için resim kağıtları dağıtılır. Öğrenci grupları verilen kelimelerden yazdıkları şiire göre resim çalışması yaparlar.

         *Öğretmen öğrencilerden yapılan çalışmalar hakkında duygu ve düşüncelerini alır. Yazınsal türlerden olan şiirin önemi üzerinde konuşulur.

Ses ve Harf Grupları Değişikliği / Fontlar

   Bilindiği üzere ülkemizde uzun bir zaman boyunca el yazısı ile okuma yazma öğretimi yapılmaktadır. Sisteme geçildiğinden beri olumlu ve olumsuz bir çok tartışma yapılmıştır ve hala bu konu hakkında eğitimciler arasında fikir ayrılıkları vardır.

      Eski sistemde de okuma ve yazma öğreten öğretmenlerin üzerinde durduğu genel farklılık şudur: Eski sistemde öğrenciler geç okuyup yazıyorlardı fakat okuma hızı ve okuma hataları daha az idi. Sebebi öğrencinin cümleyi bütün olarak algılamasıdır. Yeni sistemde okuma daha çabuk öğreniliyor. Öğrenciler mantığı kavradığında ikinci grup harflerden sonra diğer harflerin ağızdan çıkış şekillerini öğrendiğinde kolayca hece ve kelimeleri okuyabiliyorlar. Fakat eski sisteme göre okuma hızı yavaşlamıştır. Öğrencinin okuma hızını geliştirmek için öğretmenler hızlı okuma tekniklerine uygun metin çalışmaları yapmaktadır.

   Yeni sistemde dik temel harfler yerine bitişik eğik yazı kullanılmaya başlandığı için asıl sorun okumada değil yazma kazanımında olmuştur. Sorun da öğrencilerin yazısının okunamamasıdır. Yazı yazma işi beceri gerektirir. Öğrencinin hazırbulunuşluluğu çok önemlidir. El ve parmak kasları yazı yazma becerisi için hazır değilse o öğrencinin yazısı okunamayacak şekilde olacaktır. Yeni sistemde bitişik eğik yazıyı çok güzel ve hızlı yazan öğrenciler de vardır.  

    Okuma ve yazma öğretimindeki olumlu ve olumsuz tartışmalar devam ederken geçtiğimiz günlerde sistemde yeni bir değişiklik daha olmuştur. Bazı seslerin yazılışı ve ses grupları değişikliği yapılmıştır.

Eski Ses Grupları Ve Sesler

    Milli Eğitim Bakanlığı taslak öğretim programları başta öğretmenler olmak üzere akademisyen, uzman, öğrenci, veli ve diğer paydaşların görüş ve önerilerini alarak değiştirdi. İlkokul Türkçe 1. sınıf bitişik eğik yazı harf grupları ve seslerin veriliş sırası şu şekilde olmuştur:

Yeni Ses Grupları ve Sesler

Yazımı Değişen Sesler

Açık Heceye Ulaşma Şekli

 Yeni Seslerin Bilgisayar Fontları İçin Tıklayınız

Yaratıcı Drama (Masal)

Tema: Masal

Kazanımlar:

*Yazınsal bir tür olan masalların önemini kavrar.

*Yaratıcı drama ile masal arasındaki ilişkiyi kavrar.

Kullanılacak Araç – Gereç: Gözleri kapatmak için bez, müzik, masal kahramanları hazırlığı, bilindik masal konuları

ÖĞRETME – ÖĞRENME SÜRECİ

ISINMA VE OYUN (Giriş Süreci)

* Öğretmen öğrencilere aşağıdaki öyküyü okur ve öyküyü okurken bir hayvandan söz ettiğinde hep bir ağızdan o hayvanın sesini çıkarmaları gerektiğini belirtir.

“Güzel bir yaz günüydü. Güneş sıcacık gülümsüyor, mis kokulu çiçekler hafifçe esen rüzgarla yavaş yavaş sallanıyorlardı. Kırmızı horoz (çocukların dikkatini çekmek için horoz kelimesi yüksek sesle söylenir ve çocukların horoz sesi çıkarmaları için beklenir) kümesinden çıktı ve yürümeye başladı. Derenin kenarına geldi ve neşeyle birbirlerini ıslatan ördekleri (vurgulama ve duraklama) gördü. Derenin kenarındaki çiçekleri fark etti, eğilip bir papatyayı koklamak istedi. Ama o da ne? Papatyadan bal toplayan şaşkın bir arı onu görünce hemen uçup uzaklaştı. Kırmızı horoz, sonra ormana doğru yürümek istedi ama daha ilk ağacı geçince, karşısına kocaman kızgın bir kara köpek çıktı. Bunu gören kırmızı horoz, kümese geri dönmeye karar verdi. Kümesine doğru yürüdü. Kümesin kapısından girerken neşeli tavuklar onu hoş geldin diye selamladırlar.”

Öyküden sonra öğretmen aşağıdaki soruları ve yönergeleri öğrencilere sunar.

“Öyküde adı geçen hayvanların neler oldukları ve hangi sesleri çıkardıkları sorulur.

Kızgın köpek nasıl havlar?

Karnı acıkmış bir kedi nasıl miyavlar?

Mutlu bir kurbağanın sesi nasıldır?

Neşeli ördekler nasıl öterler?

Bir aslan nasıl ses çıkarır?

Bir yılan nasıl ses çıkarır?”

1) Heykel

         Öğrenciler sınıfın ortasında ikişerli olarak ayrılırlar. A ve B olarak ayrılan öğrencilerden A olanlar kendilerini rahat bir şekilde B olanların kendilerini şekillendirmeleri için dururlar. B olanlar heykeltıraş gibi A olanlara çeşitli şekiller verirler. Bir süre sonra eşler değiştirilerek çalışma devam ettirilir. Daha sonra öğrencilere neler hissettikleri sorulur.

2) Hırsız – Polis

         Öğrenciler sınıfın ortasında halka şeklinde dizilirler. Bir kişi hırsız bir kişi de polis olarak seçilir. Polisin gözleri bağlanır. Halka şeklindeki öğrenciler duvardır ve oyun halkanın içinde oynanır. Polis “Nerdesin?” diye bağırır. Hırsız her defasında “Buradayım.” diye ses verir. Polisin amacı sese göre hırsızı yakalamaktır.

3) Lideri Bul

         Öğrenciler sınıfın ortasında dağınık bir şekilde durular. İçlerinden birisi ebe olur ve dışarı çıkar. Öğrencilerden birisi lider olur. Lider öğrencilerle beraber hem gezinir hem de değişik hareketler yapar. Öğrenciler liderin yaptığı hareketin aynısını yapmalıdır. Ebe içeri girer ve oyun başlar. Ebenin amacı hareketleri yaptıran lideri bulmaktır.

DRAMA ETKİNLİĞİ VE DOĞAÇLAMA (Geliştirme Süreci)

         *Öğrenciler ikişerli grup olurlar. Öğrencilerden birisi A diğeri B ‘dir. Her çifte A ve B’nin arasında geçen kısa bir konuşma kağıdı verilir. Çiftlerin amacı bu konuşmanın başında ve sonunda ne olabileceğini canlandırmaktır. Çalışmaları için öğrencilere süre verilir. Gönüllü öğrenciler tahtaya kaldırılarak çalışmalarını sunmaları istenir.

         “A: Peki sonra?

          B: Sonrası daha komik

          A: Tamam anlatsana

          B: Ben konuşmaya karar verdim

          A: Ne anlattın?

          B: İşte komik olan o” şeklinde oluşturulan bir konuşma kağıdı çiftlere verilir.

         *Öğrencilerden 4 grup oluşturulur. Öğretmen her gruptan bir masal yazmalarını ister. Bunun için her gruba yazacakları masal kahramanlarının yazılı olduğu kağıtları verir.

         *Öğrencilerden 4 grup oluşturulur. Her gruba bilindik bir masalın kısaca konusu verilir. Grupların amacı masalların iyi olan kahramanlarını kötü, kötü olan kahramanlarını iyi olarak düşünmeleri ve buna uygun olarak canlandırma yapmaları istenir. Gruplara çalışmalarını hazırlamaları için yeterli süre verilir.

DEĞERLENDİRME VE PAYLAŞIM (Sonuç Süreci)

         *Öğrenciler çember şeklinde sınıfın ortasında otururlar. Öğrencilerin amacı sırayla söz hakkı alarak bir masal oluşturmaktır. Bunun için her öğrenci masala bir cümle ile katkıda bulunur. Öğretmenin seçtiği öğrenci masalı başlatır ve sağındaki öğrenci ile devam ettirilir.

         *Öğretmen öğrencilerden yapılan çalışmalar ile ilgili duygu ve düşüncelerini alır. Yazınsal bir tür olan masalların önemi üzerinde konuşulur.