Ders: Türkçe
Öğrenme Alanı: İlk Okuma Yazma
Kazanımlar:
1) "e" - "E" sesini hissetme ve söyleme
- Söylenen varlıkları isminde "e" sesinin olup olmadığını fark eder.
- "e" sesini söyler.
- "e" sesiyle başlayan varlık isimleri söyler.
2) "e" - "E" sesini tanıma ve yazma
- Karışık olarak verilen semboller arasında "e" - "E" sesini gösterir.
- "e" - "E" sesini yazılış kuralına uygun olarak yazar.
3) "e" - "E" sesiyle hece ve kelime oluşturur. Oluşturduğu kelimeyi okur.
4) Bir etkinliğin veya yapılacak işin aşamalarını dinleyip uygular.
5) Duygu, düşünce ve izlenimlerini drama, oyun, tiyatro, kukla vs. yöntemlerle sunar.
Kullanılacak Araç-Gereçler: Müzik çalar, orta boy resim kağıtları ve boyalar, el işi ve krapon kağıtları, duygu görselleri, oyuncak bebek, yastık, örtü, "e" sesiyle başlayan varlıkların görselleri, stres topu, maske-bileklik veya taç yapımı için karton-boya-yapıştırıcı-makas, hikaye canlandırmaları için getirilen kıyafet ve diğer eşyalar
Süre: Sınıf düzeyi ve öğrenci sayısına göre değişiklik gösterir.
ÖĞRENME - ÖĞRETME SÜRECİ
ISINMA VE OYUN (Giriş Süreci)
1) Heykel
Öğrenciler sınıfın ortasında serbest şekilde yürürler. Öğretmen "e" sesi öğretimine dikkat çekmek için içinde "e" sesi olan bu varlıklarla ilgili belirlediği kısa cümleleri öğrencilere söyler. Örneğin; "Elma yiyoruz." "Eldiven takıyoruz. Elimizi yıkayalım. Dedemizin elini öpelim." vs. Öğrencilerden söylenen ifadelere uygun bedenleriyle canlandırma yapmaları istenir. Canlandırma sonunda komutla beraber heykel gibi hareketsiz kalmaları söylenir.
2) Duygularım
Sınıf tahtasına önceden hazırlanan duygu durumlarını anlatan görseller yapıştırılır. (mutlu, üzgün, korku, heyecan, şaşkınlık vs.) Öğrencilerden her bir duygu durumunu "e" sesiyle başlayan bir varlık bularak anlatmaları istenir. Örneğin; "Elma yerken mutlu olurum. Erik ağacını görünce korkarım. Eldivenimi kaybedince üzülürüm." gibi. Bu etkinlik sayesinde içinde "e" sesi olan varlıklara örnek verme ve duygularını ifade etme kazanımları sağlanmaya çalışılır.
3) Hedef Vurma
Yazı tahtasına "e" sesiyle başlayan varlıkları görsellerinin olduğu a4 kağıtları asılır. (elma, erik, elbise, eldiven ......) Öğrenciler sırayla belli bir mesafeden stres topuyla atış yapar. Top hangi görsele gelirse öğrenciden o görseldeki varlıkla ilgili bir cümle kurması istenir. Bu etkinlikle hem fiziksel bir çalışma yapılmış olur hem de dil becerisinin gelişmesine katkı sağlanır.
4) Şarkı Söyleme
Öğrencilere "e" sesiyle ilgili şarkı veya tekerleme öğretilir. Harf öğretiminde özellikle kullandığım "Sevimli Dostlar" kanalının hazırladığı şarkıları öğrencilerimiz severek öğreniyorlar. Ayrıca ders kitabının ilgili bölümü de yaptırılabilir. Öğrenciler şarkıyı dinlerken "e" sesi geçen varlıklara uygun bedenleriyle hareketler yapıp canlandırabilirler.
5) Ara Değerlendirme
- Öğrencilere isminde "e" olan varlıkları bulmaya yönelik çalışma kağıdı dağıtılır. Öğrenciler isminde "e" sesi bulunan varlığı işaretleyebilir ya da boyayabilir.
Önemli!
Yeni müfredatta öğretilen sesin ismin başında mı ortasında mı sonunda mı etkinliklerine yer verilmemiştir. Sınıfın düzeyi göz önünde bulundurularak birer örnekle bu çalışmaya yer verilebilir. Bununla ilgili internette çalışma kağıtları da bulabilirsiniz.
DRAMA ETKİNLİĞİ VE DOĞAÇLAMA (Geliştirme Süreci)
1) Bebek Uyutma
Öğretmen, bir annenin bebeğini uyutması ile ilgili öğrencilere kısa bir hikaye okur. Öğrencilerden bu hikayeye göre bir bebeği uyutmaları istenir. Bu etkinlikte özellikle bebeği uyuturken "eeeeee" sesinin vurgulanması sağlanmalıdır. Sınıfa getirilen eşyalarla canlandırma yapılır.
Öğrenciler sınıfın ortasına çember şeklinde dizilirler. Öğretmen bir hikaye başlatır ve öğrencilerden sırayla hikayeye katkı sağlamalarını ister. Öğrenciler katkı sağlarken içinde "e" sesi olan kelimeleri kullanmalıdır. Örneğin; Küçük bir evde yaşayan dede vardır. Bir gün elma ağacının yanına oturdu....... Öğrencilerden sırayla bir veya iki cümle ile hikayeyi sürdürmeleri istenir. Öğrencilerin zorlandığı yerde öğretmen ipuçlarıyla hikayenin akışına yardımcı olur. Bu etkinlik sayesinde öğrencilerin dil gelişimi sağlandığı gibi "e" sesini tanımaları pekişmiş olacaktır. Ders zamanına göre oluşturulan hikayenin öğrenci grupları tarafından canlandırmaları etkinliği de yapılabilir.
3) E Harfi Yolculuğu
Öğrenciler 3 - 4 kişilik gruplara ayrılırlar. Gruplara hayali bir yolculuğa çıkacakları söylenir. Bu yolculukta "e" harfiyle başlayan varlıkları veya yerleri ziyaret edecekleri söylenir. Örneğin; elma bahçesini ziyaret etme, ejderha ile karşılaşma, ekmek yapma vs. Gruplara hazırlık yapmaları için zaman verilir. Gruplar sırayla çalışmalarını canlandırırlar.
4) "e" - "E" Sesini Yazma
- Öğretmen öğrencilere "e" - "E" sesinin kuralına uygun olarak nasıl yazılacağını bilgisayar veya akıllı tahtadan açarak gösterir. Çalışmada önce "e" daha sonra "E" sesinin yazılışı öğretilir.
"a" - "A" sesi öğretiminde örnek olarak verdiğim süsleme etkinliği yaptırılabilir.
- "e" - "E" sesi yazılış animasyonu üzerinden yapılan çalışmalardan sonra öğrenciler sesi parmaklarıyla havada yazarlar, birbirlerinin sırtına parmaklarıyla yazarlar, sıranın üzerinde parmakla yazma çalışması yaparlar, kum havuzunda yazma çalışması yapılır vs........
- Yazı tahtasında çalışmalara geçilir. Her öğrenciye yazı tahtasında harfin yazılışı yaptırılır. Yanlış yazan öğrencilere yardım edilerek harfin doğru yazılışı öğretilir.
- Çalışma kağıtları üzerinden yazma çalışma yapılır. Bunun için harfin noktalı şekilde yazılışına öncelik verilir. Öğrenciler birkaç sıra noktalı olarak yazılmış harfin üzerinden kuralına uygun olarak yazma çalışması yapar.
- Yeterli düzeyde çalışma yapıldıktan sonra deftere yazma çalışmasına geçilir. Öğretmen örnek olması için satır başına harfi yazar ve kalan satıra öğrencilerden harfi yazmasını ister. Öğrencilerin yazıları kontrol edilir, hatalı yazımlar düzeltilmeye çalışılır.
5) Resim Yapma
Öğrenciler bireysel veya oluşturulan gruplar halinde çalışabilir. Öğrencilere resim kağıdı, renkli el işi kağıtları, krapon kağıtları, boyalar ve yapıştırıcı dağıtılır. Öğrencilerden "e" harfiyle başlayan varlıkları düşünmeleri ve resimlerini çizmeleri istenir. (Sınıf düzeyi dikkate alınarak ileri düzey çalışma olması amacıyla çizilen varlıkların bir konuyu anlatmaları istenebilir.) Kağıdın uygun yerlerine yazımını öğrendikleri "e" -"E" harfini bol bol yazarak süslemeleri istenir.
6) Ses Birleştirme
- Üzerinde önceden öğretilen "a" "n" ve yeni öğretilen "e" sesinin olduğu a4 boyutunda kartlar hazırlanır. Öğrencilere önce "e" sesinin olduğu kart gösterilir ve okutulur. Bu kartın yanına "n" sesi getirilerek öğrencilerden bu iki sesi birleştirip okumaları istenir. Etkinlik birkaç defa tekrarlanır. Öğretmen oluşturulan "en" hecesini tahtaya yazar ve deftere birkaç satır yazma çalışması yapılır.
- Kartlarla yapılan ses birleştirme çalışması "ne" hecesi için de uygulanır. Ses birleştirme ve okuma çalışmalarından sonra öğretmen "ne" hecesini tahtaya yazar. Deftere birkaç satır yazma çalışması yapılır.
- "an" hecesi kartlarla oluşturulur ve okutulur. Daha sonra "yeni oluşturulan "ne" hecesi ile birleştirme çalışmasına geçilir. Bu çalışmada hece kartlarından faydalanılır. a4 kağıdının birine "an" hecesi, diğerine "ne" hecesi yazılır. Sırayla öğrencilere gösterilerek okutulur. Hecelerin birleştirilmesiyle "anne" kelimesine ulaşılır. "nane" "nene" "annen" "nenen" "anneanne" kelimeleri için de buna benzer çalışma yapılabilir.
- Anlamlı kelimelerin yazma çalışması deftere yapılırken görsellerden yararlanmak faydalı olacaktır. "anne" "nene" "nane" kelimeleri yazılırken önce görsel yapıştırılır ve kelimeler yeterli sayıda satırlara yazılır. Aşağıdaki defter uygulamasını inceleyebilirsiniz.
Öğretilen sesin yazım çalışmasına başlamadan önce hazırladığınız bir görseli öğrencilerimiz ders defterine yapıştırıyor. Daha sonra sırayla küçük ve büyük harfin yazılışına geçiliyor. Örneğin;
Önemli!
Yazma çalışması sizleri ve öğrencilerimizi harf öğretimi sürecinde zorlayacaktır. Öncelikle sabırla devam etmelisiniz. Öğrencilerimizin hepsi kuralına uygun olarak harfleri yazmayabilir, kılavuz çizgilerini uygun olarak kullanmayabilir. Kuralına uygun yazım için sayfalarca harf yazdırmanın faydası yoktur. Öğrencinin eksik öğrenmesi var ise öncelikle bu eksik öğrenme giderilmeli ve bireysel çalışmalara yer verilmelidir. Kalabalık sınıflarda paylaştığım etkinlikleri uygulamak zordur ve bireysel çalışma çok zaman alır. Yazma çalışmaları kontrolü sırasında öğrencilerimizi iyi takip edersek sorun yaşayan öğrencilerimizi veli desteği belli bir düzeye getirebiliriz. (Öğrencinin nasıl bir hata yaptığını ve düzeltmek için uygulanması gereken yöntemi veliye anlatmak gerekir.) (Veli desteği de zayıf ise bu öğrencilerimizle uygun vakit ayırıp bireysel çalışma yapmak gerekir.)
Ses birleştirmede sorun yaşayan öğrenciler olacaktır. Bu öğrencilerle bireysel ilgilenmek gerekir. Serbest etkinlik derslerinde sınıfa vereceğiniz bir etkinlik sırasında ses birleştirmede sorun yaşayan öğrencilerle bireysel çalışmalara yer verilir.
DEĞERLENDİRME VE PAYLAŞIM (Sonuç Bölümü)
1) Taç-Maske-Bileklik Yapımı
"e" sesi öğretimi değerlendirme bölümünde olduğu gibi serbest etkinlikler veya görsel sanatlar dersinde kazanımları ilişkilendirmek için yapılabilecek etkinliktir. Öğrenciler bu etkinlikleri çalışırken eksiği olan veya sınıf düzeyinden geride olanlarla bireysel çalışma fırsatınız olacaktır. Özellikle ses birleştirmede sorun yaşayan öğrencilerle çalışmalar yapılabilir.
2) Harf Bulmacaları
Öğrenciler çalışma kağıtları üzerinde çalışırlar. Labirent, yapboz, karışık semboller veya harfler içinden öğretilen harf bulma gibi etkinlikler uygulanır. Buna benzer çalışmalar internette bolca vardır.
3) Bilmece Öğretimi
Öğrencilere yanıtının isminde "e" sesi olan bilmeceler sorulur.
4) Şarkı ve Hareketler
İsminde "e" sesi olan kelimeler içeren kısa şarkı veya tekerleme oluşturulur. Öğrenciler şarkıyı veya tekerlemeyi söylerken harfle ilgili hareketler yapar. Örneğin; "E" harfini havada parmakla yazma, yere ayakla yazma gibi. Bu etkinlikle harfi yazılışını pekiştirilmeye çalışılır.
5) Masal Okuma - Anlama
Öğrencilere isminde "e" sesi olan varlıkların olduğu bir masal anlatılır. Masal bittikten sonra öğrenciler, isminde "e" sesi olan varlıkları bulmaya çalışır. Ayrıca öğretmen masalla ilgili sorular sorarak dinlediğini anlama etkinliği de yapmış olur. Bunun için 5N 1K etkinliği kullanılabilir.
6) "E" Harfi Parkuru
Beden eğitimi ve oyun dersinde "E" harfi parkuru hazırlanır. Parkura zıplama, sürünme, yavaşlama, hızlanma gibi fiziksel görevlerin olacağı engeller konulur. Öğrenciler sırayla parkuru tamamlar.
