A Harfi Öğretimi (Yaratıcı Drama)

Ders: Türkçe

Öğrenme Alanı: İlk Okuma Yazma

Kazanımlar:

1) "a" - "A" sesini hissetme ve söyleme

- Söylenen varlıkları isminde "a" sesinin olup olmadığını fark eder. 

- "a" sesinin varlığın isminde başta mı, ortada mı, sonda mı olduğunu kavrar.

- "a" sesini söyler.

2) "a" - "A" sesini tanıma ve yazma

- Karışık olarak verilen semboller arasında "a" - "A" sesini gösterir.

- "a" - "A" sesini yazılış kuralına uygun olarak yazar.

3) Bir etkinliğin veya yapılacak işin aşamalarını dinleyip uygular.

4) Duygu, düşünce ve izlenimlerini drama, oyun, tiyatro, kukla vs. yöntemlerle sunar.

Kullanılacak Araç-Gereçler: Müzik çalar, isminde "a" sesi olan - olmayan varlıkların (hayvan, meyve, eşya vb.) kartları, büyük bir kumaş veya uzun bir kurdele, maske yapımı için karton-boya-yapıştırıcı-makas, antrenman çanakları

Süre: Sınıf düzeyi ve öğrenci sayısına göre değişiklik gösterir.

ÖĞRENME - ÖĞRETME SÜRECİ

ISINMA VE OYUN (Giriş Süreci)

1) Neşeli Heykeller

   Öğrenciler sınıfın ortasına serbest olacak şekilde ayakta beklerler. Öğretmen öğrencilere şu yönergeyi söyler:

   -Çocuklar! Sizlere şimdi kısa bir hikaye anlatacağım.

"Çok eski zamanlarda ülkenin birinde çok zengin bir adam yaşarmış. Bu adam zenginliği sayesinde ülkede yaşayan fakir insanlara sürekli yardım edermiş. Bu sebeple ülkedeki herkes bu adamı çok severmiş. Adamın çok güzel ve çok büyük bir evi varmış. Evin bahçesinde türlü türlü ağaçlar, çiçekler, kuşlar, kelebekler yaşarmış.  Bahçenin tam ortasında güzel bir havuz ve havuzun etrafından heykeller varmış. Ama bu heykeller sizin bildiğiniz heykellerden değişmiş. Bu heykeller ne zaman bir müzik duysa hemen dans etmeye başlıyormuş. Müzik durduğu zaman da eski şekillerini unutup yeni şekillere giriyorlarmış."

   -Çocuklar! Sizler bu zengin adamın bahçesindeki heykellersiniz.

   -Müzik başladığında dans edeceksiniz, müzik durduğunda farklı şekillerde heykeller olacak, donuk kalacaksınız.

2) Meyve Sepeti

   Öğrenciler sınıfın ortasında çember olurlar. Öğretmen önceden hazırladığı isminde "a" sesi olan-olmayan  meyve kartlarından birer tane öğrencilerinin seçmesini ister. (Sınıf sayısına göre kartların sayısı farklılık gösterebilir. Örneğin, 21 kişilik sınıfta 5 farklı meyve kartından 4'er tane hazırlanır, 1 öğrenci ebe olur.) Öğrenciler seçtiği kartı arkadaşlarına göstermez, karttaki meyvenin ne olduğunu söylemez. 

Çemberin ortasındaki ebe belirlenmiş meyvelerden birini yüksek sesle söyler. İsmi söylenen meyve kartı hangi öğrencilerde ise onlar yer değiştirmeye çalışır. Ebe ise bu sırada yeri boşalan bir arkadaşının yerini kapmaya çalışır. Boş yere geçemeyen öğrenci ebe olur kartını, yerini kaptırdığı arkadaşa verir. Ebe "Meyve Sepeti" derse bütün öğrenciler yer değiştirir. Oyun bir süre bu şekilde devam ettirilir.

*Öğretmen oyun bitiminde çemberin ortasına gelir ve karttaki meyvelerin isimleri hakkında sorular sorar. Örneğin;

"Armut" kartları kimdeyse havaya kaldırsın, hep beraber meyvenin ismini söyleyelim. 

"Armut" derken ismin başını yüksek sesle ve biraz uzatarak söyleyelim. "Aaaarmut" 

Hangi sesle başladığını bulmaya çalışalım ve beraber söyleyelim. "Aaaaaaa"

"Elma" kartları kimdeyse havaya kaldırsın, hep beraber meyvenin ismini söyleyelim.

"Elma" derken ismin sonunu yüksek sesle ve biraz uzatarak söyleyelim. "Elmaaaa"

Hangi sesle bittiğini bulmaya çalışalım ve beraber söyleyelim. "Aaaaa"

.

.

.

3) Şarkı Söyleme

Öğrencilere "a" sesini anlatan şarkı ya da tekerleme öğretilir. Harf öğretimde uzun süre kullandığım ve öğrencilerin severek dinleyip öğrendiği "Sevimli Dostlar Ses Öğretimi" şarkılarını tavsiye ederim. 

4) Ara Değerlendirme

Öğretmen önceden hazırladığı a4 boyutundaki görselleri sınıfın farklı noktalarına asar. Sınıfın ortasında serbest duran öğrencilere isminde "a" sesi olan varlığı gösteren kartın yanına gitmelerini söyler. İsminde "a" sesi olan görsellere doğru bulan öğrencilere bir sonraki çalışma için sorular sorar. Örneğin;

-Bu varlığın isminde "a" sesi başında mı, ortasında mı sonunda mı?

-İsminde "a" sesi olmayan görsellere giden öğrencilere görseldeki varlığın ismi söyletilir, "a" sesinin olup olmadığı hissettirilmeye çalışılır. "a" sesi olan varlıklarla karşılaştırma yapılır.

Kartları indirmek için TIKLAYINIZ!

-Öğrencilere isminde "a" sesi olan varlıkları bulmaya yönelik çalışma kağıdı dağıtılır. Öğrenciler isminde "a" sesi olan varlıkları işaretleyebilir veya boyayabilirler.

Çalışmayı indirmek için TIKLAYINIZ!

-Çalışma sonunda görseller incelenir, bir sonraki çalışma için "a" sesinin görselin başında mı, ortasında mı, sonunda mı olduğu veya isminde "a" sesinden kaç tane olduğu sorulabilir.

DRAMA ETKİNLİĞİ VE DOĞAÇLAMA (Geliştirme Süreci)

1) "A" Sesi Ormanı

Öğretmen sınıfın ortasına büyük bir kumaş serer veya kurdele ile sınırlarını belirtecek bir alan belirler. Bu alan "A Sesi Ormanı" olarak isimlendirilir. Öğretmen, öğrencilerden ormana girerken isminde "a" sesi olan bir varlık söyleyip o varlığı canlandırarak girmelerini ister. Örneğin; bir öğrenci "aslan" olur ve "aslan" canlandırması yaparak ormana girer. Bir öğrenci "ağaç" olur ve ormana girip "ağaç" taklidi yapar............ Öğretmen, her öğrencinin canlandırmasını izleyerek diğer öğrencilere ne olduklarını sorar. İsimlerinde bulunan "a" sesini hissetmeleri sağlanır. "a" sesinin ismin neresinde olduğu sorulur. Öğrencilere sesin varlığın isminde neresinde bulunduğu ile ilgili çalışma kağıdı verilir. Çalışma kağıdı üzerinde etkinlik yapılır.

Çalışma kağıdını indirmek için TIKLAYINIZ!

2) Maske Yapımı - Doğaçlama

Öğretmen sınıfı 4'er kişilik gruba ayırır. Gruplara maske yapacaklarını söyler ve gerekli malzemeleri dağıtır. Her öğrenciden isminde "a" sesi olan bir hayvan maskesi yapacaklarını söyler. Maskenin boyutunun uygun olması için öğretmen çalışacakları kartonun büyüklüğünü belirleyip öğrencilere yardımcı olur. Öğrenciler maskelerini çalışıp tamamlar. Her grup çalıştıkları hayvan maskelerine uygun kısa bir hikaye oluşturmaya çalışır. Sırayla grupların maskelerini takıp oluşturdukları hikayeyi arkadaşlarına canlandırmaları istenir. Öğretmen hikaye oluşturma aşamasında gruptaki öğrencilere yardımcı olabilir.

3) Harf Yolu Macerası

Etkinlik için okul bahçesine çıkılır. Öğretmen önceden kurdele ile okulun bahçesine büyük bir "a" ve "A" sesi oluşturur. Sesin belli yerlerine çanaklardan koyar. Öğretmen, öğrencilere kurdele ile oluşturulan sesin "a" - "A" olduğunu ve yazılışını öğreneceklerini söyler. Öğrencilere tren oluşturacaklarını ve öğrenecekleri ses üzerinde hareket edeceklerini söyler. Kendisi trenin lokomotifi öğrencilerinde vagon olduğunu anlatır. Yolun üzerindeki çanaklarında trenin duracağı istasyon olduğu anlatılır. Tren, yol boyunca ilerlerken istasyonlara gelindiğinde öğrenciler isminde "a" sesi bulunan varlıklar söyler. "a" sesinin ismin neresinde olduğu sorulur.

4) "a" - "A" Sesini Yazma

-Sınıftaki öğrenciler 4'er kişilik gruplara ayrılır. Öğretmen her gruba "a" - "A" sesinin yazılı olduğu büyük bir karton verir. (Paylaştığım çalışma a3 boyutunda çıkarılır ya da poster olarak çıktı alınıp kartona yapıştırılabilir.) Gruptaki öğrencilerden sesin bulunduğu kartonu süslemeleri istenir. Bunun için isminde "a" sesi olan varlıkların görselleri çizdirilir, boyamalar ve kes-yapıştır etkinlikleri yapılabilir. Yapılacak çalışmalar için uygun araç-gereçler önceden hazırlanır. Çalışmasını tamamlayan grupların kartonları panolarda sergilenir.

Çalışmayı indirmek için TIKLAYINIZ!

-"a" - ""A" sesinin yazılış animasyonu üzerinden çalışmalara geçilir. Harfin yazılış şekline dikkat ederek öğrencilerden işaret parmaklarıyla havada yazma, sıranın üzerinde yazma, varsa kum havuzunda yazma, bahçede toprağa yazma, tebeşirler yazma, sayma fasulyeleri ile yazma, oyun hamuru ile yazma............... şeklinde çalışmalar yapılır. 

- Yazı tahtasına yazma çalışmalarına geçilir, her öğrenciye yazı tahtasında çalışma yaptırılır. Harfin yazılış şeklini yanlış yapan öğrencilere yardımcı olunur ve doğrusu gösterilir.

- Harfin yazılışı için noktalı kağıt kullanılır. Öğrencilerden noktalı olarak yazılmış harfin üzerinden geçmeleri istenir. 

-Yeterli düzeyde çalışma yapıldıktan sonra deftere yazı çalışmalarına geçilir. Öğretmen örnek olması için satır başına harfi yazar ve birkaç satır öğrencilerden yazmalarını ister. Öğrencileri tek tek dolaşarak hatalı yazılışları düzeltmeye çalışır. 

DEĞERLENDİRME ve PAYLAŞIM (Sonuç Süreci)

1) Taç Yapımı

Öğrencilere a4 kağıda basılmış taç şablonu dağıtılır. Şablondaki boş kısımlara isminde "a" sesi olan varlıklar çizmeleri ve boyamaları istenir. Ayrıca boş kalan kısımlara "a" - "A" seslerini yazarak yapacağı tacını süslemesi istenir. Çalışmasını tamamlayan öğrencilere yardım edilerek tacı, başlarına takmaları sağlanır. 

Çalışmayı indirmek için TIKLAYINIZ!

2) Bedenleriyle Harf Oluşturma

Öğrenciler okul bahçesine çıkarılır. Yazılışını öğrendikleri "a" - "A" sesini vücutlarıyla oluşturmaları istenir. Daha sonra tüm sınıfın katılımıyla çalışma tekrarlanır. Sınıfça yapılan sesin görselinin fotoğrafı çekilir ve sınıf panosunda sergilenir.

3) Harfle Veda

Öğrenciler sınıf ortasında çember oluşturur. Sırayla her biri isminde "a" sesi olan bir varlık söyler. Daha sonra parmağıyla havada "a" - "A" sesini yazar. Bütün öğrenciler çalışmaya katıldıktan sonra kendilerini alkışlarla.

4) Harf Yarışması

Öğrenciler iki gruba ayrılır. Gruplar çizgi halinde dizilir. Öğretmen "başında, ortasında veya sonunda" komutlarından birini söyler. Grubun başındaki öğrenci komuta göre varlık ismi söyler ve tahtaya geçip önce "a" sonra "A" sesini yazar. Varlık ismini ve sesin yazılışını doğru yapan öğrenci grubuna puan kazandırır.

5) Harf Bulmacaları

Öğrenciler çalışma kağıtları üzerinde çalışırlar. Bunun için yapboz, karışık harfler içinden istenilen harfi bulma, labirent gibi etkinlikler hazırlanır. (İnternette bolca buna benzer çalışma kağıtları vardır.)

Notlar

1.sınıf okutacak değerli meslektaşlarım;

Bu sene değiştirilen programla birlikte harflerin öğretim sırası da değiştirilmiştir. Harf öğretiminin belli basamakları vardır ve bu basamaklar çerçevesinde öğretim yapılır. Hazırlamaya çalıştığım drama planı ile öğrenciler oyun etkinlikleri içerisinde hem eğlenecek hem de harfi öğrenmeye çalışacaklardır. Hazırlamaya çalıştığım "a" sesini drama ile öğretme 16 - 20 kişilik sınıflarda uygulanabilir. Sınıf mevcuduna göre içeriği düzenleyebilirsiniz. Ayrıca harf öğretimi kaynakları da sizlere yardımcı olacaktır. Öğretmenlerimizin hazırladığı birçok kaynak çalışma kağıtlarına internetten ulaşabilirsiniz. Öğrencilerimizi ve bizleri en çok zorlayan yazma sürecidir. Özellikle uyum haftasında yapılacak olan parmak kasları geliştirme ve çizgi çalışmalarına önem verilmelidir. Sayfalarca harfi yazdırmak öğrenciyi yıpratacak ve yazmaya karşı olumsuz bir algı oluşturacaktır. Yeterli miktarda ve zamana yayarak yazma sürecini ilerletelim. Her harf öğretiminde ders defterine o harfin görselini yapıştırma etkinliği yapabiliriz. Ayrıca ilk grup harflerle ilgili oluşturulan kelimelerle ilgili de ders defterine görsel yapıştırma kullanabiliriz. Geçmişte okuttuğum 1.sınıf defterlerinden paylaşımlar yapmıştım. Öğrencileri yazma sürecinde dikkatli bir şekilde takip edip yanlış öğrenmelerin önüne geçersek sayfalarca harf yazdırmaya gerek olmayacaktır. Görsel sanatlar veya serbest etkinlikler dersinde öğrencilerin bireysel çalışmalarını fırsata çevirip harf öğretiminde geri kalan öğrencilerle onları sıkmadan kısa süreli bireysel çalışmalar yapılabilir.